Mestwater is heel vaak een “sneaky” bijkomstigheid wat meestal niet al te veel alarmbellen doet rinkelen. Toch steekt er wel meer achter. In deze blog ga ik je uitleggen wat er eigenlijk aan de hand is en waarom het vaak minder onschuldig is dan het lijkt.
Sorry, meteen al een smerig begin..
Mestwater behoort tot de “diarree” aandoeningen, maar is duidelijk geen diarree.
Bij mestwater heeft je paard gewone mestballen maar er komt voor, tijdens of na het mesten een straaltje water mee naar buiten. Soms zijn de mestballen zelf ook niet meer heel vast, dat is over het algemeen in een later stadium. Dus dan heeft het paard al wat langer last.
Het lijkt een relatief nieuwe aandoening, er is weinig informatie over te vinden in oude literatuur bijvoorbeeld. En er zijn hedendaags nog steeds dierenartsen in bepaalde landen die het nog nooit hebben gezien. De voorzichtige conclusie is dat mestwater vooral veel voorkomt in landen waarin paarden niet meer naar hun oorspronkelijke behoefte worden gevoerd. En dat zijn veelal landen waarin hooien lastig kan zijn door het klimaat en waar dus meer kuil of voordroog wordt gevoerd, zoals Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Ierland. Of landen waar grote hoeveelheden bewerkte voeding wordt gevoerd, zoals Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en het Verenigd koninkrijk.
Waar mestwater bijvoorbeeld veel minder voorkomt is in Spanje en Portugal. Maar ook in de USA. Deze landen voeren vooral hooi (onverpakt) en relatief weinig bewerkt voer (al is dat tegenwoordig niet meer altijd zo).
Mestwater komt het meeste voor bij oudere paarden, koudbloeden, barokke paarden en robuuste paarden. Robuuste paarden zijn bijvoorbeeld haflingers, fjorden en pony’s. Maar in principe kan ieder paard er last van krijgen.
Uiteraard is het bovenstaande vrij gegeneraliseerd, dus keep in mind dat er zijn absoluut uitzonderingen. Tevens heb ik deze conclusie niet zelf getrokken maar overgenomen van Christina Fritz, die hier gedegen onderzoek naar heeft gedaan.
Daar waar mensen nog wel eens denken dat het een cosmetisch probleem is, moet ik je toch teleurstellen. Er steekt altijd (in meer of mindere mate) een darmprobleem achter.
Oorzaken
We weten nog niet precies wat er allemaal verstorend is, want het onderzoek loopt nogal achter. Er zijn maar twee studies gedaan en die geven nog veel te weinig inzicht. Maar uit logisch denkwerk, eigen ervaring en onderlinge kennisdeling komen we op de volgende redenen waardoor het veroorzaakt kan worden:
- Chronische ruwvoerpauzes die langer duren dan 4 uur (ook als er wel stro gegeten kan worden tijdens de langere pauzes)
- Voeding die niet past bij de natuurlijke behoefte van het paard
- Chronische stress (bijvoorbeeld in de huisvesting, slaap, voeding, pijn)
- Tandproblemen
- Maagzweren
- Darm aandoeningen
Wat gebeurt er?
Even ter voorbeeld, bij diarree verloopt de waterretentie in het darmstelsel niet goed. Er wordt dan niet voldoende water onttrokken aan de mest en daarom wordt de mest een grote brij. Maar bij mestwater is dat dus niet het geval. Bij mestwater wordt in het traject dat de voeding tot mest aflegt, wél voldoende water onttrokken. Er ontstaan dus mooie mestballen, alleen is er op het einde “vrij water”. Hoe kan dat dan?
Een verklaring kan zijn leaky gut. Dus in Nederlandse woorden, lekkende darm.
De theorie:
Bij leaky gut is er ruimte ontstaan tussen de darmwandcellen door laaggradige ontstekingen. Er ontstaan als het ware “gaatjes” tussen de cellen. Door deze ruimtes (en ze zijn heel klein) kunnen dan deeltjes heengaan die eigenlijk te groot zijn of er niet doorheen horen te gaan. Dat kan allerlei problemen geven in de stofwisseling en het immuunsysteem van het paard. Maar naast dat er dus gedoe kan ontstaan in de opname, werkt het ook andersom. Er kan ook door de gaatjes iets terugvloeien. Namelijk water.
Ik leg het nu in jip-en-janneke-taal uit en de theorie dat water kan terugvloeien is nog niet wetenschappelijk bewezen. Maar het zou wel een hele plausibele verklaring zijn. Meerdere goed opgeleide therapeuten zijn van mening dat het de verklaring is.
Wat te doen?
Het beeld van mestwater kan fluctueren. Dan weer een periode heel veel en vaak water en dan lijkt het weer een periode weg te zijn. Dat heeft te maken met de mate waarop de oorzaken zoals hierboven beschreven, invloed hebben en in hoeverre het lichaam instaat is de “gaatjes” te repareren. Soms gaat het een tijdje goed en soms laaien de laaggradige ontstekingen het weer op.
Zo zie je ook dat sommige producten (grondstoffen) even tijdelijk helpen. Maar als de kernoorzaak niet wordt aangepakt, blijft het weer oplaaien zodra je stopt met het product of als er iets gebeurt (bijvoorbeeld thermostress, kuddegenoot verhuisd etc.).
Producten die vaak wel helpen bij het bestrijden van de symptomen maar niet per se helpen bij het aanpakken van de kern van het probleem zijn:
- Bentoniet (bind heel veel water, dus geeft optisch tijdelijk wel verbetering).
- Vlozaad (zelfde als bij bentoniet).
- Pectine voeding zoals bietenpulp (geeft ook binding, maar op de langer termijn beïnvloedt het de flora niet ten goede)
- Hennep (werkt mogelijk met name pijnstillend en is daarom wel een mooi signaal dat het probleem zich (ook) in die hoek bevindt als je paard ervan opknapt).
Biergist, bepaalde pre- en probiotica worden wel vaak therapeutisch gegeven en lijken soms wel even te helpen. Maar feitelijk passen ze niet bij de gewenste darmflora, dus deze producten zijn voor het lange termijn perspectief minder handig om te gebruiken.
Therapie
- Zoek uit wat de oorzaak is en wat de triggers zijn.
Je hebt triggers, maar let op dat zijn niet altijd de oorzaken en die moet je goed uit elkaar halen. Voorbeeldje; net die ene keer krijgt je paard voordroog en hopla, ineens krijgt je paard mestwater. Eigenlijk was er daarvoor al wat aan de hand en dan is het voordroog de trigger, de druppel. Misschien is er wel heel veel stress in de kudde of zijn er chronisch ruwvoeder pauzes van meer dan 4 uur. Dan zijn dat de eigenlijke oorzaken en gaf het voordroog alleen het laatste zetje.
- Breng de voeding op orde.
Zorg voor voeding die past bij de aard van je paard. Mocht je hier vragen over hebben, neem gerust contact met ons op.
- Check tanden en mogelijkheid tot maagzweer.
- Evalueer de invloed van chronische stress
- Doe een darm optimalisatie met darmkruiden en lapachorinde voor tenminste 6 weken. Dit is een standaard advies, het kan zijn dat voor jouw paard een andere aanpak nodig is, wees je daarvan bewust.
- Voer 6 weken een zuurbinder zoals zeoliet. Deze mag je nooit in een zelfde maaltijd voeren als je balancer of andere mineralen.
- Je kan bij veel mestwater ook nog een vochtbinder als vlozaad voeren. Dit zal niet heel veel therapeutisch doen voor het mestwater, maar het vocht wat terugvloeit is vaak vrij zuur en daardoor kan het de verkeerde vicieuze cirkel in stand houden. Door het vrije water te binden geef je de producten van stap 5 en 6 meer kans hun werk te doen.
Hopelijk heb je nu meer inzicht in waarom het gebeurt en kan je ook echt adequaat actie ondernemen. Want mestwater kan jarenlang aanwezig zijn, zonder dat je ogenschijnlijk veel andere klachten aan je paard ziet. Toch wordt het naar mate de tijd verstrijkt, bijna altijd steeds erger met uiteenlopende gevolgen.
Hoi! Fijne vakantie verder!
Waarom mag zeoliet niet ingenomen worden met de mineralen/brok?
Super bedankt voor dit leerzame stuk!
Groetjes Mayke
Hoi Mayke,
Bedankt voor je berichtje. Dit heeft te maken met de mineraal onttrekkende werking die Zeoliet heeft. Het bind micotoxines en neemt daarbij soms ook wat gezonde mineralen mee. Om die reden is het verstandig om de mineralen aparte voeren, anders voer je het voor niets eigenlijk.
Ik ben zo dankbaar voor de informatie over mestwater. Hopelijk vind ik nu een goede oplossing voor onze hoogbejaarde Shetlander Pumba. Zij heeft nu door probiotica een soort goede periode en ik wil graag dat dit zo blijft. Nu we er.meer van weten kunnen we een oplossing zoeken voor de oorzaak. Hartelijk dank!
Hoi Andrea,
Wat een fijn bericht om te lezen! Hopelijk zet deze stijgende lijn voort. Als je nog vragen hebt of wilt sparren, kun je ons altijd mailen op info@purehorse.nl en denken wij met liefde mee.
Bedankt voor dit uitgebreide artikel!
Als instructeur kom ik natuurlijk bij veel verschillende paarden en is gezondheid ook regelmatig een gespreksonderwerp met mijn lesklanten. Laatst kwam ik bij een paard die wat zuur is tijdens het rijden. Natuurlijk ga ik uitvragen mbt gezondheid en management en op een gegeven moment zei mijn lesklant ‘oja, ze heeft ook mestwater’. Vervolgens heb ik dit artikel naar haar doorgestuurd, omdat dit artikel toch verder gaat dan ‘een psylliumkuurtje’. Bedankt! Op deze manier heb ik al vaker jouw artikelen doorgestuurd naar klanten over uiteenlopende onderwerpen die ook een groot effect hebben op de trainbaarheid van de paarden.
Hoi Romy,
Dank je wel voor het compliment en het doorsturen!