Gezond gras, wat is dat eigenlijk?               

Het is alweer lente en het weideseizoen komt dan ook weer in zicht. Hoogste tijd dus om het weiland klaar te maken! In deze blog vertellen we waar je op kunt letten om het gras zo gezond mogelijk te maken voor je paard. Want lang niet alle weilanden zijn even gezond.

Gezond gras
Gezonde voeding voor je paard bestaat niet alleen uit eiwitten, vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen en vezels. Grassen, bloemen en kruiden zijn uitermate belangrijk voor een gezond lichaam. Ze behoren tot de natuurlijke voedingsstoffen en zitten vol met beschermde stofjes, zoals bitterstoffen, looistoffen, slijmstoffen en etherische oliën.

In de gemiddelde paardenweide hebben productiegrassen veelal de overhand en dat is ook niet zo gek: de meeste graszaadmengsels bevatten voor een groot deel dit soort grassen. Productiegrassen zijn gemaakt om stikstofrijke bemesting van kunstmest en/of drijfmest op te vangen, om vervolgens snel te groeien en veel energie te leveren. Een voorbeeld daarvan is Engels raaigras, ook wel ‘koeiengras’ genoemd – vanwege de vele eiwitten en energie dat erin zit. Het is een soort dat het goed doet in het Nederlandse klimaat en op onze bodems. Maar het is ook dominant gras, waardoor andere soorten minder kans krijgen om te groeien, en voor veel paarden is het té rijk aan energie. Wat vooral voor paarden met overgewicht, PSSM en insulineresistentie risicovol is.

Sobere grassen
Paarden hebben veel structuur (stengelmateriaal of ruw vezel) in hun rantsoen nodig. Sobere grassen zijn daarom belangrijk in de paardenweide. Deze grovere rassen hebben een hoog vezelgehalte én zijn bij een goed belastings- en bemestingsmanagement minder rijk aan suikers dan productiegrassen zoals Engels raaigras.

En hoe meer verschillende grassoorten, kruiden en planten, hoe beter voor je paard. Daarom bestaan de graszaadmengsels die speciaal voor paarden zijn, uit verschillende (sobere) rassen gras en hebben ze een lager percentage Engels raaigras. (Omdat Engels raaigras erg smakelijk is voor je paard, heel standvastig is en veel opbrengst geeft, komt het wél in bijna elk paardenmengsel voor, al dan niet in een lager percentage.) In een gezond weiland kunnen paarden naar eigen behoefte grassen en planten eten. Dit kan ook betekenen dat een bepaalde plant tijdelijk blijft staan, omdat je paard er op dat moment geen behoefte aan heeft, terwijl een andere plant juist wel veel wordt gegeten. Elk plantje heeft een breed scala aan eigenschappen, die allemaal een andere behoefte vervullen voor je paard.

Verschillende veelvoorkomende grassen op een rij:

• Timotee: wintervast, smakelijk en brengt veel ruw vezel.
• Roodzwenk: groeit goed op zowel kleigrond als op arme, droge zandgrond.
• Kropaar: geschikt voor een droge grond, vrij hoog kaliumgehalte.
• Beemdlang: goed bestand tegen kou en vochtige omstandigheden.
• Festulolium: goed bestand tegen verschillende klimaatomstandigheden, snelle groei, smakelijk.
• Rietzwenk: geschikt voor natte weiden.

Klaver is belangrijk voor de bodem, maar het heeft ook veel opneembare suikers en eiwitten, wat voor sobere paarden te rijk kan zijn. Houd daarom 5 à 10 procent klavers aan. Bij een weiland dat alleen gebruikt wordt voor hooi, mag het percentage wat hoger liggen, omdat de hogere grasgroei de klaver toch zal verdringen. Luzerne is ook een klaversoort.

Het belang van kruiden
Een gezond grasland heeft een rijk bodemleven en veel goed opneembare voedingsstoffen. Massalandbouw en diverse manieren om de productie te verhogen, hebben ervoor gezorgd dat de bodem armer werd aan mineralen. Het werd sneller bewerkt dan dat de natuur het kon aanvullen.

Kruiden halen de dieper liggende mineralen en spoorelementen naar boven. Ook zorgen ze met hun diepe wortels ervoor dat er lucht in de bodem kan binnendringen. Daarbij hebben ze allerlei gunstige effecten voor je paard. Zo bevorderen ze de spijsvertering en de organen, of hebben ze een wormafdrijvende werking. Ga daarom niet alleen voor verschillende grassoorten, maar leg ook borders, randen, hoeken of stroken aan met kruiden en bloemen. Maak deze stukken eerst vrij van gras, zodat de kruiden niet hoeven te concurreren. En zet het af, zodat de paarden er niet direct bij kunnen. Zo krijgen de kruiden de tijd om eerst goed te groeien. (Meer info over het succesvol aanleggen van een kruidenstrook lees je hier.)

Op onze website vind je meerdere verschillende mengsels met kruidenzaden: multimengsel 1 en multimengsel 2. Ook vind je er een medicinaal weidekruidenmengsel. Het voordeel hiervan is dat het geen volumineuze planten bevat. Het blijft laag bij de grond, waardoor het makkelijker is voor hooiwinning.

Daarnaast hebben we ook een mengsel wat volledig bestaat uit autochtoon zaad, namelijk het paardengeluk weidekruidenmengsel. En zelfs een pakketje waarmee je een heus moestuintje voor je eigen paard kan kweken.

Een gezonde bodem
Een gezonde wei is een gezond bodemleven en andersom. Het bodemleven floreert bij een goede PH-waarde en de juiste voeding voor goede bacteriën en micro-organismen. Een van de grootste bedreigers van de diversiteit is kunstmest. Het zorgt ervoor dat bepaalde planten veel gaan groeien en dat andere soorten juist worden verdrongen, en het is schadelijk voor regenwormen – terwijl die zo belangrijk zijn voor de opneembaarheid van mineralen in gras. Ook bijen, die onmisbaar zijn voor planten, krijgen het er vreselijk lastig door.

Drijfmest, gier of kunstmest zorgen daarbij voor een te snelle groei van je gras. Hierdoor bevat het niet de juiste voedingsstoffen voor je paard, en bevat het wél stoffen die schadelijke processen kunnen veroorzaken in het paardenlichaam.

Om het bodemleven te boosten zijn producten met EM geschikt. Met name bodems die overbelast zijn, veel open of kale plekken hebben, te kort zijn afgegeten of waar weinig op wil groeien. Om je weide echt goede ondersteuning te bieden, besproei je 2 tot 4 keer per jaar de bodem. Geschikte producten met EM zijn bijvoorbeeld Microferm en Multi Task. Dit zijn mengsels met micro-organismen, die bijdragen aan herstel, vruchtbaarheid en de kwaliteit van bodem, plant en dier.

Soms is het nodig om je weide te bemesten. Het meest ideaal is om compost van de paardenmest te gebruiken. Paardenmest is bij uitstek geschikt om mee te composteren, aangezien het de ideale koolstof/stikstof-verhouding heeft. Voor paardenweides is een verhouding van 1/3 groen materiaal (mest, verse planten, GFT, keukenresten) en 2/3 bruin (oud hooi en stro, gedroogde planten, bladeren, takken) het beste. Vochtig en warm weer zijn het meest gunstig om de compost op het weiland te leggen. Lees in deze blog meer over composteren.

Je kunt ook gebruik maken van organische meststoffen. Dit zijn natuurlijke producten die op een actieve manier de bodem ondersteunen. De meststoffen dragen bij aan een sterke humuslaag, waardoor de grassen zich tot gezonde planten kunnen ontwikkelen. Producten die geschikt zijn voor het natuurlijke bemesten:

• Lava: meest gebruikelijk, bevat veel mineralen en spoorelementen.
• Kalk: geschikt voor weides met lagere PH-waarde (bijv. met overvloed aan mos).
• Kleimineralen: vooral geschikt bij heel droge of juist heel natte gebieden.
• Vulkamin: een variatie op lava, vooral geschikt bij weides met lagere PH-waarde.

Onderhoud je je grasland op een natuurlijke manier, dan krijg je vanzelf een rijker land met op verschillende periodes andere plantsoorten die maximaal groeien, en die rijk zijn aan goed opneembare voedingsstoffen zoals mineralen. Dus goed voor de natuur én goed voor je paard!

Ga voor biologisch
Belangrijk is ook de keuze voor biologisch graszaad. Biologische zaden staan bekend om hun trage (of eigenlijk: normale) groei, waardoor de plantjes zich dieper kunnen wortelen en zich volledig kunnen ontwikkelen. Hierdoor zitten alle essentiële voedingsstoffen in de juiste verhouding in de plantjes en is het dus kwalitatiever voor je paard.

Door biologisch graszaad te zaaien en geen directe stikstofbemesting meer toe te passen, zal het productiegras vanzelf verminderen en krijgen de sobere grassen meer ruimte zich vestigen.

Op onze website vind je verschillende biologische graszaad mengsels:

• Mengsel 1: 4 grassoorten, zonder raaigras en zonder klaver
• Mengsel 2: 6 grassoorten en 20 procent klaversoorten
• Mengsel 3: 5 grassoorten en 2 klaversoorten
• Mengsel 4: 6 grassoorten en 2 klaversoorten

Is je bodem gewend aan kunst en/of drijfmest en ga je omschakelen naar organische bemesting? Kies dan voor een graszaadmengsel met weinig klaverzaden. Bij de omschakeling zullen er namelijk vanzelf klavers komen en samen met de klavers die in de zaden zitten kan het dan al snel teveel worden.

Gras in- of doorzaaien
Vanaf het voorjaar tot ver in de herfst kun je gras inzaaien. Zodra de gemiddelde bodemtemperatuur rond de 6 à 10 graden is, is het graszaad kiemkrachtig genoeg om op te komen. Je kunt dus al heel vroeg in voorjaar zaaien. De dosering van de graszaadmengsels is bij nieuwe inzaai 40 à 50 kilo per hectare, ofwel 4 à 5 kilo per 1000 m2.

De meeste grassoorten zijn doorlevend, dat wil zeggen dat zij zonder opnieuw in te zaaien elk jaar opnieuw na de winter uitschieten en gaan groeien. 1 gezaaid zaadje wordt wel 100 tot 1000 nieuwe zaadjes! Meestal is alleen zorg dragen voor de bodem dus voldoende, maar soms is doorzaaien nodig. Bij doorzaaien kan vaak de helft van het mengsel gebruikt worden.

Bij het zaaien heeft een vlakke grond de voorkeur, om plasvorming tegen te gaan. Dus voorkom diepe bandensporen.

Onze tips op een rij:

– Kies een graszaadmengsel speciaal voor paarden.
– Zaai verschillende soorten gras, het liefst veel sobere grassoorten.
– Leg kruidenstroken aan voor meer diversiteit.
– Gebruik geen kunst- of drijfmest.
– Gebruik enkel biologische zaden.

 

Geschreven door Mara Ruijter, Eco Hippique en freelance voedings- en gezondheidsjournalist.