Een beladen onderwerp waar veel verdeeldheid over bestaat. Tot nu toe heb ik het nog niet gewaagd om een blog over dit thema te schrijven. Dat komt omdat ik vind dat een blog over ruwvoer (wat het overgrote gedeelte is van het dieet, dus hartstikke belangrijk om de juiste info te verstrekken!) echt heel goed moet zijn. Daarom heb ik me de afgelopen maanden helemaal ondergedompeld in alle wetenschappelijke artikelen hierover en deze blog met militaire precisie geschreven.
Spoiler alert: Het word een mega lange blog en het droge stof gehalte is hoog (flauw!). Dus zet een pot thee en ga er even voor zitten om dit te lezen.
Het individu
In deze blog kijken we naar de algemene theorie. Dat ene paard dat 30 is geworden met koeienkuil laten we links liggen. Wat wel gezegd moet worden is dat de theorie nog steeds gedeeltelijk ontoereikend is voor de praktijk. We weten ongelofelijk veel over het lichaam. Maar we weten ook minstens net zoveel nog niet. Waarom het ene paard wel goed overweg kan met slecht ruwvoer is soms een raadsel. Dat komt omdat alle cellen van het lijf ongeveer 50 biljoen chemische reacties per seconde uitvoeren. De kracht van het maken van omleidingen en noodsystemen in het lichaam is uitmuntend. Daarom kan het soms heel moeilijk zijn om je vinger er op te leggen.
Dit gezegd hebbende, is het nog steeds minstens zo belangrijk om vanuit de basis altijd ruwvoer te voeren dat vanuit de theorie het meest passend is bij het lichaam van het paard.
En de vraag is, wat is dat dan… Lees mee, ik ga het je piekfijn uitleggen.
De definities van kuil, voordroog en hooi
In de praktijk blijkt dat het verschil tussen hooi en voordroog niet altijd duidelijk is, want het gros van de mensen noemt zijn voordroog gerust hooi.
Er zijn 3 soorten foerage te definiëren: hooi, voordroog en kuil. Elk ander woord wat men ervoor heeft verzonnen is leuk bedacht, maar niet relevant.
Hooi: Gras dat 3 tot 6 dagen op het land is gedroogd en een drogestofgehalte* boven de 80% heeft bereikt noemen we hooi. Bij het inbalen wordt er geen plastic omheen gewikkeld.
*Droge stof is in het Engels dry matter = DM
Voordroog: Ook wel voordrooghooi of ingepakt hooi genoemd. Voordroog heeft vaak iets korter of even lang als hooi op het land gelegen. De DM is lager namelijk tussen de 60% en 80%. Bij het inbalen wordt er wel plastic omheen gewikkeld en wordt de baal luchtdicht verpakt.
Als voordroog een hoog DM gehalte heeft (vergelijkbaar met hooi, bijv. 80% DM) spreken we toch nog steeds van voordroog en niet van hooi. Dat komt omdat er alsnog wel plastic om de baal zat. Waarom dat zo is, zal later in de blog duidelijk worden.
Kuil: Ook wel voordroogkuil of kuilgras genoemd. Heeft behoorlijk kort op het land gelegen en heeft daarom een laag DM gehalte, lager dan 60%. Ook hier wordt plastic omheen gewikkeld.
De definities zijn gebasseerd op onderzoek van: Billysson, 2002; Holmquist & Müller, 2002; Schwarz et al., 2005.
Kuil is absoluut niet geschikt voor paarden. Dat blijkt zowel in de praktijk als in de theorie. We kijken daarom in dit stuk enkel naar voordroog en hooi.
Het verschil
De twee belangrijkste verschillen tussen voordroog en hooi is dus de DM en het feit dat het ingepakt is.
Feitelijk gaat het over de conservering van het product. Voordroog wordt houdbaar door fermentatie en hooi door afsterving. Het ene vindt plaats onder leiding van bacteriën, het andere door oxidatie met zuurstof. Twee hele verschillende processen die resulteren in verschillende eindproducten.
Hooi
Hooi sterft dus af, of verdroogt, kan je ook zeggen. Er zit weinig vocht in de vezels, waardoor er nauwelijks fermentatie kan plaatsvinden. Micro-organisme en bacteriën kunnen niet groeien als er onvoldoende vocht is. Doordat er dus geen fermentatie plaatsvindt is het eindproduct, hooi, dus stabiel.
Als de DM te laag is (of de opslag te vochtig) kan het hooi gaan schimmelen. Dat is gevaarlijk voor de gezondheid van het paard. Dit kan klachten als diarree, luchtwegproblemen en koliek geven.
Daarnaast kan het ook gaan broeien. Wat er dan gebeurt is dat micro-organisme de voedingsstoffen van het hooi gaan “eten”. Zo groeien de aantallen en hierdoor wordt er warmte geproduceerd (wat zelfs kan resulteren in brand). Een klein beetje broei is niet erg, maar het verlaagt wel de voedingswaarde van je hooi omdat vitamine- en mineralengehaltes ervan achteruitgaan.
Hooi benadert de voedingsnatuur van het paard het meest. In het wild eten paarden in meerdere seizoenen vegetatie die verdroogd is. Dat wil zeggen: ze zijn miljoenen jaren geëvolueerd om vezels te eten die verdroogd zijn. Het lijf is hier dus helemaal op gemaakt.
Daarom is het zo interessant om te kijken hoe het lijf omgaat met ruwvoer dat gefermenteerd is. De vraag is namelijk: kan het lichaam hier mee omgaan en heeft het een voordelig of nadelig effect?
Voordroog
Hoe de fermentatie verloopt hangt af van meerdere factoren. Zowel het tijdstip van maaien als de volwassenheid van de plant heeft invloed. Klik hier om er meer over te lezen (deze blog volgt nog.)
Daarnaast maakt het percentage DM veel uit. Het heeft correlatie met de melkzuurbacteriën die verantwoordelijk zijn voor de fermentatie. Deze bacteriën zijn op het gras alom aanwezig. Als het gras groeit, groeien deze bacteriesoorten ook.
Het afsterven van het gras zorgt voor een reductie van melkzuurbacteriën. Daarom is het moment van maaien en de tijd die het krijgt om te drogen heel belangrijk voor de hoeveelheid bacteriën die mee het pak in gaan.
Bij de juiste DM zijn de omstandigheden voor melkzuurbacteriën ideaal. De bacteriën gaan suikers omzetten in melkzuur (lactaat), azijnzuur (acetaat) en alcohol (ethanol). Hierdoor verzuurt het pak en dat betekent dat de pH-waarde daalt. Hoe ver het daalt is afhankelijk van het vochtgehalte (het percentage DM dus). Een pak met een lager DM zal een lagere PH (zuurder) hebben dan een pak met een hoog DM. Op een gegeven moment heeft een pak een stabiele waarde bereikt en zal de groei van bacteriën stoppen.
Als het gras te nat het pak in gaat hebben boterzuurbacteriën en rottingsbacteriën meer kans om te groeien. Hierdoor kan een pak bederven.
Maar, zou je denken, laten we dan altijd pakken maken met een DM boven de 80%? Dat is ook niet de oplossing. Als de DM te hoog is kunnen melkzuurbacteriën het pak niet goed genoeg fermenteren. Ze hebben immers vocht nodig voor hun processen. Hierdoor kan ook het pak bedreven en/of schimmelen.
Het is dus balanceren tussen een zo hoog mogelijke DM, maar niet te hoog, anders gaat het alsnog bederven.
Een voordeel van voordroog is dat het aanzienlijk minder stof bevat. Zelfs in vergelijking met nat gemaakt hooi is voordroog nog steeds beter. Het lijkt daardoor aantrekkelijker om te voeren aan paarden met luchtwegproblematiek. In zekere mate klopt dit en omdat ik het een reusachtig interessant onderwerp vind, heb ik er een aparte blog over geschreven (klik hier voor de blog.)
Indien het fermentatieproces niet goed verloopt kan er door enterobacteriën ook ammoniak geproduceerd worden. Dan worden eiwitten omgezet naar ammoniak. Als de ammoniakgehaltes te hoog zijn, weet je dat de fermentatie niet goed is gegaan. Hoewel de enterobacteriën niet als pathogeen (ziekte verwekkers) worden beschouwd, kunnen ze wel endotoxine in de buitenste celmembraam bevatten. Van Duijkeren, van Aasten & Gaastra (in 2000) vonden in onderzoek deze endotoxine alleen terug bij paarden met diaree. Bij paarden met goede mest vonden ze het niet. Kortom, zowel de bacteriën als de ammoniak die ze produceren zijn niet gezond voor je paard.
Als laatste belangrijke factor moet ik fructaan noemen. Dat zijn de suikers die zich in het gras bevinden. Fructaan is een energie bron waar de bacteriën op teren tijdens het inkuilen. Hoe hoger de fructaangehaltes tijdens het maaien, hoe groter de kans op verzuring van het pak.
Uit onderzoek blijkt dat hoogte van fructose ook veel effect heeft op darmgezondheid. Daar werd onder andere vastgesteld dat een overbelasting van fructose resulteerde in een sterke daling van de pH in de mest (pH 4 à 5) in combinatie met waterige diaree. Dus de hoeveelheid fructose in het ruwvoer is van wezenlijk belang en (chronisch) te hoge gehaltes kunnen de darmgezondheid ernstig verstoren.
Het komt dus behoorlijk nauw en zo is de kans behoorlijk groot dat iedere baal dus een net iets andere samenstelling aan zuren en micro-organismen heeft. Het probleem hiervan is dat het paard zich er telkens weer opnieuw toe moet verhouden. Te grote verschillen zijn moeilijk voor het lijf om te verwerken. Zeker als een paard zich jaar in, jaar opnieuw moet verhouden tot deze verschillen.
Wat zegt het paard zelf? Hebben ze een voorkeur voor het een of het ander?
Ja, dat hebben ze! In onderzoek werd er gekeken naar de vrijwillige opnamen van voordroog, kuil en hooi. In de meeste onderzoeken kwam naar voren dat ongeveer 85% van de paarden ervoor koos om kuil (geen voordroog maar kuil) te eten. Daarna was voordroog het meest in trek en hooi was het minst geliefd.
En dat is ook heel logisch te verklaren. Het is niet, “een paard weet zelf wat het beste voor hem is”.
In dit geval is het brein van paarden de aanstichter van dit gedrag. Het brein is gemaakt om te overleven. In de oertijd (50 miljoen jaar van ontwikkeling) was er weinig energierijk voedsel te vinden. Op het moment dat er energierijke voeding te vinden was, gaf het brein het signaal “eet zoveel je kan”. Deze momenten van rijkdom waren zeer schaars.
In de tegenwoordige tijd heeft het brein deze impuls nog steeds. Er is nooit een rem gecreëerd in de evolutie, want dat was nooit nodig. Tot nu!
Met andere woorden: een paard zal dus, vanuit instinct, altijd kiezen voor de meest energierijke optie en daarom zie je dat de meeste paarden een voorkeur hebben voor kuil.
Het effect van voordroog op de darmflora
De hamvraag is nog steeds: wat is het effect van de fermentatie op de gezondheid? Want voordroog is goedkoper te produceren en op te slaan, maar is de kostenreductie op de kortere termijn het je op de langere termijn waard?
De dikke darm is bevolkt met heel veel verschillende micro-organisme die allerlei stoffen produceren die nuttig zijn voor het paard. In de dikke darm moeten de cellulolytische bacteriën en vluchtige vetzuur producerende bacteriën het meest aanwezig zijn.
Uit onderzoek blijkt dat veranderingen in de bevolking van de darm geassocieerd wordt met verschillende soorten koliek, hoefbevangenheid, slechte vacht, verlaagde prestatie en verandering van de mest. Bij bovenstaande klachten zijn directe verbanden gelegd, maar mijn vermoeden is dat er nog veel meer aandoeningen hun oorsprong vinden in de darm (meer onderzoek is dus nodig).
De samenstelling van de darmflora is direct terug te linken naar het dieet. Onderzoekers zagen dat samenstellingen van de darmflora van paarden op de weide verschilden per seizoen (Darby et al., 1995).
Op dit moment is er naar mijn mening nog niet genoeg onderzoek gedaan naar de darmgezondheid van paarden die langdurig (meerdere jaren) voordroog als dieet hebben. Er zijn wel een paar onderzoeken die de kortetermijneffecten laten zien (tot 3 weken na verandering van dieet). Hierbij zijn er wel veranderingen te zien, al zijn ze klein. Volgens onderzoekers zijn de veranderingen daardoor niet essentieel, maar ik betwijfel dat. Ik vraag me sterk af wat het effect is op de langere termijn.
De verandering die plaatsvindt tijdens het conserveren van voordroog, zoals de toename van melkzuur en het dalen van de pH, kan namelijk niet alleen effect hebben op het ruwvoer zelf. Logisch verstand zegt dat, maar andere onderzoeken geven een dusdanige indicatie. Als de darmflora al per seizoen kan veranderen en diverse aandoeningen in verband worden gebracht met verandering van PH en darmflora, hoe kan voordroog dan geen effect hebben op de darmgezondheid?
En uiteraard is het effect afhankelijk van het individu. Het ene paard kan zich nu eenmaal beter verhouden tot bepaalde stressoren dan het andere paard. Dat komt omdat er ongeveer 50 biljoen chemische reacties per seconde in het lichaam plaats vinden. Daar waar sommige paarden een nieuwe balans kunnen vinden (dus kunnen adapteren) in de nieuwe darmflora en pH, kan het andere paard dat niet. En uiteraard speelt hierbij ook nog “the big picture” mee. Als een paard naast voordroog ook allerlei andere stressoren (slecht gras, slechte huisvesting, etc.) te verwerken heeft is de kans veel groter dat stofwisselingsproblemen gaan ontstaan. Het is wat dat betreft nooit een eenzijdig verhaal.
Wat zegt de expert?
Enfin, ik mag dus een vermoeden hebben, maar helaas geeft de wetenschap op dit moment nog geen helder antwoord hier op. Uiteraard ben ik verder gaan zoeken en kwam daardoor terecht bij bioloog Dr. Christina Fritz. Zij heeft jarenlange ervaring met het revalideren van paarden met stofwisselingsziekte en zij heeft inmiddels een track record van heb ik jou daar. Ze combineert praktijkervaring met wetenschappelijke kennis en heeft al meerdere boeken op haar naam staan.
Haar theorie gaat als volgt. Melkzuurbacteriën komen van nature vooral voor in de maag van een paard. Eigenlijk behoren ze verder in het spijsverteringskanaal niet of nauwelijks voor te komen. In het wild komen ze immers weinig met grondstoffen in aanraking die melkzuurbacteriën in grote getalen huisvesten. En ze hebben ze ook niet nodig voor vertering van de grondstoffen die ze tegenkomen. Dus er is vanuit de evolutie geen rede voor het lijf om veel van dit soort bacteriën te huisvesten in het darmkanaal.
Door het eten van voordroog heeft het paard op dagelijkse basis ineens een toevoer aan melkzuurbacteriën op grote schaal. Door de toename van de melkzuurbacteriën in de darm verlaagt de pH, waardoor de darmen (blinde/dikke darm met name) verzuren. Daarmee sterven de (goede) bacteriën die een hogere pH nodig hebben af. Hierdoor komen endotoxines vrij en deze komen de bloedbaan in.
De melkzuurbacteriën gaan zich vestigen in de darm en gaan suikers en eiwit verteren. Helaas produceren ze in ruil voor de voedingsstoffen geen waardevolle stoffen voor het paard. In plaats daarvan produceren ze melkzuren die door de darmslijmhuid van het paard opgenomen worden. Dit irriteert het darmslijmvlies waardoor er laaggradige ontstekingen ontstaan en en er uiteindelijk “leaky gut” ontstaat. En bij veel paarden resulteert dat uiteindelijk in bijvoorbeeld eczeem (jeuk), hoefbevangenheid, natte mest (diarree) of water bij de mest of koliek.
Ook energietechnisch is het onhandig voor het lichaam. Het paard moet namelijk de opgenomen melkzuren, met behulp van zuurstof, omzetten naar glucose. De glucose kan dan later door middel van verbranding omgezet worden naar energie. Het argument dat voordroog makkelijker verteerbaar is dan hooi komt hierdoor in het gedrang.
De melkzuren die niet succesvol worden omgezet naar glucose kunnen worden opgeslagen in de bindweefsels. Het gevolg is een paard wat steeds gezetter (dikker) wordt. Het gaat hier echter niet (alleen) om vet of spiermassa, maar om lymfe in de bindweefsels omdat ze de pH-waarde moeten verdunnen. Het feit dat de verzuring niet in het bloedbeeld te zien is, komt omdat de nieren ervoor zorgen dat de pH van het bloed constant gehouden wordt. Daarom zijn de nieren, naast de darm, meestal het meest beschadigde orgaan.
Door dit hele proces is het paard in mindere mate in staat bepaalde vitamines zelf aan te maken (B spectrum en vitamine K). En dat heeft uiteindelijk ook weer effect op de ontgiftingsprocessen (overbelasting lever en nieren). Ook dit zie ik dagelijks heel veel terug in de praktijk.
De beschreven processen zijn over het algemeen traag. Dus het kan jaren duren voor klachten aan de oppervlakte komen. Daarom wordt de link met voordroog niet altijd gelegd.
Om het even kort samen te vatten is dit het proces:
Verzuring van de darm door melkzuurbacteriën -> Slechte koolhydratenvertering/energieopbrengst -> Vitaminetekorten (B complex en K) -> Toxische belasting lever en nieren -> Verzuring van de bindweefsels
*Note, niet alleen voordroog is een disruptor op bovenstaande proces. Stress en andere voeding (zetmelen) kunnen ook van grote invloed zijn. In de praktijk zie je vaak een combinatie van factoren waardoor de darmgezondheid onder druk komt te staan.
De kwaliteit
Dit allemaal gezegd hebbende wil ik nog een laatste opmerking plaatsen over de noodzaak van kwaliteit. Slecht hooi kan ook heel desastreus zijn, al komt dat in dit stuk niet naar voren. In dit stuk ben ik uitgegaan van een goede kwaliteit hooi en voordroog (anders is de vergelijking onmogelijk). Wil je meer lezen over de essentiële factoren voor kwalitatief ruwvoer, klik dan hier (blog volgt nog).
Samenvatting
Lang verhaal kort, dit overzicht toont de voor- en nadelen van beide foerages. Hiermee vat ik heel veel samen in heel weinig woorden.
| Hooi | Voordroog | |
| Meest passend bij de natuurlijke behoefte | ✓ | |
| Hoogste DM gehalte | ✓ | |
| Minste melkzuurbacteriën | ✓ | |
| Minste stofdeeltjes | ✓ | |
| Minste pathogenen (schimmels) | ✓ | |
| Minst bederfelijk | ✓ | |
| Minste kans op (te) hoge ammoniak gehaltes | ✓ | |
| Minste gisttelling | ✓ | |
| Minste kans op broei | ✓ | |
| Stabielere kwaliteit | ✓ | |
| Gemakkelijker opslaan | ✓ | |
| Gunstigere prijs | ✓ |
Voor mij persoonlijk is de hamvraag beantwoord. De kans dat voordroog op de langere termijn schadelijk is, is zowel wetenschappelijk aannemelijk (al moet er meer onderzoek plaatsvinden) als in de praktijk duidelijk. En ja, het klopt dat niet alle paarden (uiterlijke) klachten krijgen en dat voordroog niet altijd de enige veroorzaker van klachten is. Het grootste probleem is echter dat voordroog eerder een sluipmoordenaar is dan een acute terrorist. Hierdoor is de kans dat je paard al verstoringen heeft, zonder dat je ze ziet, heel groot.
Dus dan kies ik liever eieren voor mijn geld. Want de kans dat deze problemen niet zouden ontstaan door kwalitatief hooi te voeren is zo groot, dat ik het risico niet neem.
Het blijft per paard afstemmen wat wel en niet werkt; het lijf blijft enigszins mysterieus voor ons. Maar als je als basisregel neemt dat je altijd kwalitatief hooi voert, dan zit je in ieder geval statistisch gezien altijd aan de veilige kant.
Bronnen:
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1090023318301011
- https://pub.epsilon.slu.se/1442/1/kappaepsilon.pdf
- https://pub.epsilon.slu.se/1821/1/Kappan_Avhandling_nr_08.68.pdf
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1365-2494.2011.00803.x
- https://www.researchgate.net/profile/Jalil_Ghassemi_Nejad/publication/236592780_A_comparison_of_feeding_whole_crop_barley_mixed_with_Italian_ryegrass_silage_versus_tall_fescue_hay_for_Holstein_growing_cattle/links/004635182664cbdb14000000.pdf#
- Tocopherol and carotenoid levels in baled silage and haylage
- Assessment of hygienic quality of haylage fed to horses.
- Preference for grass conserved as hay, haylage or silage.
- Effects on horses when feeding silage, haylage and hay.
- Long-stemmed vs. cut haylage in bales.
- Effects on colon after change from hay to silage or haylage
Goed onderbouwd artikel. Bedankt voor duidelijke info.
Dank je wel!!
Bedankt voor de duidelijkheid en eenvoudige omschrijving ervan , zo kan een nieuw in te stappen paarden liefhebber zijn voordeel mee doen
Hoe wordt er gekeken naar een combinatie van voordroog en hooi. 2 x per dag voordroog en 2x per dag hooi? Is dat al een verbetering?
Dat zou een verbetering zijn ten op zichten van 4 x per dag voordroog. Het is een beetje afhankelijk van het paard of het voldoende is. En het hangt af van de mogelijkheden/verwachting van eigenaren. Als je wilt dat je paard gaat “thriven” (optimaal vitaal is/word) dan is de kans dat het voordroog afbreuk doet aan de vitaliteit wel aanwezig. Als je een paard aan het revalideren bent is het eigenlijk een no-go omdat je tot op zekere hoogte aan het dweilen bent met de kraan open. Ik ben altijd voorstander van optimaal, dus als de mogelijkheid er is om enkel hooi te geven, doen! We zijn als mensen snel geneigd om talloze redenen te bedenken waarom iets wat nadelig is voor de gezondheid, toch oke is. Hoe meer je jezelf traint om altijd voor kwaliteit te kiezen, hoe groter de kans op floreren en vitaliteit is.
Wat een mooi artikel! Goed uiteengezet en “smakelijk” geschreven.
Ben benieuwd naar het volgende blog. Ik ” vreet” ze allemaal graag op.
Hi Soraya,
Super om te horen dat je blij bent met de blogs! Veel leesplezier 🙂
Groetjes Jasmijn van Pure Horse
Super info! Als het heel erg lasti/kostelijk is om goed hooi te vinden en vervolgens droog op te slaan, is het dan een optie om relatief droge voordroog, waarvan de kwaliteit goed is, éérst open te spreiden/te laten drogen, alvorens aan de paarden te voeren? Dank je!
Hoi, Ja dat is lastig. Er zit een bedervende factor aan voordroog. Het verslechterd op het moment dat je baal losmaakt uit het plastic (en uitspreid). Echter moet ik wel zeggen dat bij voordroog met een hoge droge stof gehalte dit veel minder is en het eigenlijk niet goed bekend is vanaf wanneer het gaat verslechteren. In de praktijk lijkt het veel langer houdbaar te zijn als je het na uitpakken helemaal laat drogen en dan pas voert. Wetenschappelijk heb ik hier helaas niet veel over gevonden, misschien bestaat het wel, maar ik ben het niet tegen gekomen. Gevoelsmatig zou ik inderdaad zeggen, laat het eerst drogen en dan voeren. Maar dat kan ik niet onderbouwen helaas. Gewoon hooi voeren is dan nog altijd gezonder zou ik zeggen.
Ik ben erg benieuwd naar het antwoord op de vraag hierboven. Helpt het om het voordroog te laten drogen voor het gevoerd wordt?
Hoi Tamara.
Voor deze vraag zou ik je willen doorverwijzen daar deze blog: https://purehorse.nl/2019/09/20/ruwvoer-kwaliteit/. En dan lezen onder het kopje “Stabiliteit van een geopende baal voordroog”. Hopelijk hebje hier iets aan! 🙂
Met gezonde groetjes,
Jasmijn van Pure Horse
Het lijkt daardoor aantrekkelijker om te voeren aan paarden met luchtwegproblematiek. In zekere mate klopt dit en omdat ik het een reusachtig interessant onderwerp vind, heb ik er een aparte blog over geschreven (klik hier voor de blog.)
De link werkt niet? Wat is de link van jouw blog? Ik heb nl een paard met luchtwegproblemen.
Hoi Antoinette, de blog volgt nog in de aankomende weken. Hij is nog niet af. gr Jantine
De balen met analyse die ik op jet oog heb hebben 5,5 provent suiker en 89% droge stof. De baal zou binnen 2 a 3 dagen na aanbreken op zijn. Het is een grove stuctuur en dus echt hooi maar dan verpakt.
Energie en protaine zijn ook laag.
Dit lijkt mij dan veilig? Of zit ik er naast
Dat ziet er erg mooi uit, qua waarde! Volgens mij zit je er niet naast 😀
Succes!
Met gezonde groetjes,
Jantine
Bedankt voor deze waardevolle informatie. Dit jaar hebben wij gelukkig prachtig hooi kunnen winnen maar niet genoeg voor het hele jaar. Later in het jaar wordt het alweer moeilijker het te drogen en werd het meestal voordroog maar ik zit nu echt te bedenken wat te doen aankomende weken. Echt een heel interessant onderwerp.
Kan voordroog ook reactie geven op gedrag?
Ik heb ivm ruimtegebrek een pak voordroog besteld en een pak hooi. Voer nu een week voordroog en een paard heeft nu al twee keer gebeten en gericht getrapt. Er is verder niks veranderd. Beide paarden eten het voordroog heel graag dus is het voernijd of teveel energie? Eerder nooit zoiets gedaan .
Hi Laura,
Een verandering van het ruwvoer kan soms wel grote reacties geven bij paarden. Omdat ik niet alle omstandigheden en info over jouw paard weet, durf ik niet te zeggen of het hier echt door komt. Maar voordroog geeft wel andere reacties in het lichaam dan hooi, dus het kan wel zijn dat dit iets van effect heeft op je paard. Als je verder nog andere dingen aan je paard merkt (zijn lichaam, mest, etc) kan dit ook nog een aanwijzing zijn.
Je mag ons ook altijd mailen als je wil.
Groetjes Jasmijn van Pure Horse
1. Melkzuurbacteriën sterven af als het proces van fermentatie gestabiliseerd is in voordroog. Hoe kan het dan dat er enorme hoeveelheden melkzuurbacteriën worden opgenomen door het eten van voordroog?
2. Melkzuurbacteriën komen van nature voor op gras schrijf je eerst. Dan zou voordroog niet meer melkzuur in de maag moeten brengen dan een paard wat van nature gras eet toch?
1. Melkzuurbacteriën sterven niet af als het gestabiliseerd is. Ze stabiliseren. Kortom, ze groeien niet meer door, maar blijven op een bepaalde hoeveelheid hangen (een vrij rijkelijke hoeveelheid). Dus ze worden opgenomen. Bacteriën die op zuurstof leven, die sterven wel af.
2. Melkzuur bacteriën komen voor op gras, maar niet in dezelfde hoeveelheden als in een pak voordroog. De hoeveelheid maakt het verschil.
Hi, ik denk dat veel paardeneigenaren niet direct invloed hebben op het soort en kwaliteit ruwvoer dat op een stal wordt gevoerd. Wat ik daarom interessant vind om te weten: is er een manier om het schadelijke effect van voordroog te verminderen? Bijv. door het voeren van pro Biotica, ondersteuning van de lever en nieren met een supplement, etc. Wat zou je hierin adviseren?
Hoi Margit,
Ja dat is inderdaad helaas zo. Een probiotica is meestal geen goed idee omdat je niet weet of je de juiste bacterie stammen helpt (meestal niet helaas). Je moet echt heel specifiek gaan kijken naar dat paard, met die gezondheid en die situatie om echt een passend advies voor pro/prebiotica te kunnen geven. Het komt vrij precies.
Wat je wel kan doen is ieder voorjaar een kuur met bitterkruiden & lapachorinde geven voor 4 weken (evt icm veendrenk). En daarna 4 weken ontslakkingskruiden & spirulina. De eerste zijn voor de darmen, de tweede voor lever en nieren.
Ook hebben we een supplement wat je kan geven als de kwaliteit van het ruwvoer niet voldoet, dat heet endoprotect: https://purehorse.nl/product/endoprotect/
Met gezonde groetjes,
Jantine – Pure Horse
Hier ben ik ook zeer geïnteresseerd in!
1. Hoe zit het dan met bokashi, dat als supplement soms gegeven wordt? Dit is ook een fermentatie product, maar daarvan wordt gezegd dat er juist gezonde stofjes geproduceerd worden tijdens de fermentatie?
2. Indien voordroog echt nog steeds volledig droog uit het pak komt, is het dan wel goed? In dat geval zal er niet echt fermentatie plaatsgevonden hebben bij gebrek aan vochtigheid?
Hoi Katrien,
Bokashi wordt soms inderdaad als supplement gegeven en kan een goede werking hebben voor een paard. Het kan gezond zijn en de darmflora op een goede manier beïnvloeden. Voor sommige paarden dan dit inderdaad gunstig zijn en bijdragen aan een goed herstel van de darmen, maar je moet ook niet zomaar bokashi aan elk willekeurig paard gaan voeren. Daarbij geef je niet veel van bokashi als supplement, meestal ongeveer een eetlepel per dag. Je kunt je wel voorstellen dat dat ook weer een ander effect heeft dan wanneer een paard bijvoorbeeld de hele dag door alleen maar voordroog eet als ruwvoer.
Ook als voordroog droog uit het pak komt, is het nog steeds niet hetzelfde als hooi. Er zijn wel verschillen in heel slecht voordroog, of ietsje beter. Maar hoe dan ook, heeft het alsnog een andere productie en een ander droogproces doorlopen dan hooi. Ik hoop dat ik hiermee je vragen heb beantwoord :). Zo niet, mag je ons ook altijd een emailtje sturen!
Met gezonde groetjes,
Jasmijn van Pure Horse
Bedankt voor dit informatieve artikel! Het sluit aan bij wat ik vermoedde. Mijn Fries kreeg in eerste instantie droog hooi, omdat hij dat gewend was op de stal waar ik hem kocht. Toen attendeerde een stalgenootje je mij op het feit dat het droge hooi wat onze stal aanbied erg slecht uit een test was gekomen die zij had laten doen. Het droge hooi bestond volgens haar grotendeels uit suiker, en bevatte verder weinig voedingsstoffen.
Toen ben ik overgestapt op voordroog, maar al gauw had ik het gevoel dat mijn paard daardoor een opgezette buik kreeg en slappere ontlasting. Ook leek het effect te hebben op zijn huid, en kreeg hij flink last van mok. Of dit direct door het voordroog kwam durf ik alsnog niet te zeggen. Na een maand ben ik weer terug naar droog hooi en gaat het voor mijn gevoel beter. Maar om het suikergehalte in droog hooi maak ik me wel een beetje zorgen, aangezien ik hem qua brokken en snacks doelbewust suikervrij voer.
Hoe kan het droge hooi zo slecht uit een test komen en zoveel meer suiker bevatten? En hoe kan het dat mijn paard hier evengoed beter bij gedijt dan voordroog… ik vind het lastig!
Vriendelijke groetjes,
Noortje
Hoi Noortje,
Ik snap je vraag heel goed! Het is nou eenmaal super lastig om goed hooi te vinden, met goede voedingswaarden. Er zit vaak een te hoog suiker- en/of eiwitgehalte in voor veel paarden. Ook droog hooi is niet altijd goed. De klachten die je beschrijft (opgezette buik, dunnere mest, huidklachten en mok), passen heel goed bij de verandering van droog hooi naar voordroog. Dit soort klachten kunnen ontstaan doordat voordroog een heel ander productieproces doorgemaakt heeft dan droog hooi, en hierdoor een heel ander effect heeft op de darmen (darmflora). Daarom is voordroog eigenlijk ook niet echt geschikt voor paarden. Maarja, droog hooi met zo’n hoog suikergehalte is natuurlijk ook niet ideaal.. Is het niet mogelijk om aan ander hooi te komen op de stal waar je staat?
In ieder geval heel veel succes ermee en je mag ons ook altijd mailen!
Met gezonde groetjes,
Jasmijn van Pure Horse
Dank je voor deze heldere uitleg.
Bedankt voor het artikel!
Ik ben ook op zoek naar de voor- en nadelen van luzernehooi. Mijn paarden zijn er nl. zo dol op dat ze soms hun gewoon hooi weigeren, in de hoop dat ik hen luzernehooi zal geven, en ik kan het bijna voordeliger aankopen dan gewoon hooi. Gelukkig meer oudere paarden hier, dus die mogen wel wat extra eiwit, maar ik durf niet meer dan half/half te geven.
Hoi Carline,
Luzerne kan zeker een goede aanvulling en verrijking zijn, maar beter inderdaad niet al het normale hooi erdoor vervangen 😉
Met gezonde groetjes,
Jasmijn van Pure Horse
Beste, zoals vele ben ik op zoek naar geschikte informatie over voordroog versus hooi. Ik heb uw artikel met zeer veel belangstelling gelezen, waarvoor zeer veel dank.
Nu lees ik op een andere website iets anders. kan u uw mening hierover geven?
Alvast heel erg bedankt.
MVG Goran Van Dyck
Hi Goran,
Super goed dat je zelf onderzoek doet hiernaar! De meningen verschillen helaas nog, ook op dit gebied. Wat er in ons blog staat is in ieder geval wat wij zelf ondervonden hebben, dus daar staan we achter :).
Groetjes Jasmijn van Pure Horse
Mooi artikel , ik zit wel met de vraag hoe dit zit met graszaadhooi, dit is laag in energie en suikers, als dit in combinatie met een goede kwaliteit brok wordt gegeven en stro allen behorend tot een dagelijks rantsoen zou dit toch een mooie oplossing kunnen zijn, hoe zijn de meningen daarover?
Hi,
Alleen graszaadhooi geven als ruwvoer raden wij meestal niet aan. Het hangt ook wel van het paard af, maar in principe is normaal hooi als basis voor het rantsoen wel het beste.
Groetjes jasmijn van Pure Horse
Hoi! Helder verhaal, dankjewel. Mijn merrie blijkt ingepakt hooi (nu voordroog) niet aan te kunnen, ze krijgt mestwater. Helaas zijn in mijn omgeving geen stallen bekend die hooi voeren (niet ingepakt), en is zelf hooi inkopen en voeren op deze stal niet mogelijk (ze staat hier verder wel goed, dus wil haar niet graag verhuizen). Heb jij tips hoe/met welk product ik de darmflora toch wat stabieler kan krijgen? Moet ik denken aan iets met hoge Ph? Of juist pre-/probiotica’s? Andere aspecten zijn allemaal al onder de loep genomen (huisvesting, beweging, tandarts, ontworming, etc)
Hoi Jessica,
Dat is wel een lastige vraag om zo zonder voorkennis over je paard te beantwoorden. Als je hier hulp bij kunt gebruiken, dan zou ik je willen vragen een email te sturen. Dan kunnen we samen even wat dieper er in duiken om te zien wat zou kunnen helpen.
Met gezonde groetjes, Jantine van Pure Horse
Mijn paard heeft een stofallergie.
Voeren jullie dan ook liever hooi ipv voordroog.
Hebben jullie daar nog een blog over
Hoi Ingrid,
Dat is niet zomaar te zeggen, dat ligt heel erg aan de ernst van de klachten en de situatie. We hebben daar op dit moment geen blog over. Sorry, heel veel heb je niet aan mijn antwoord. Mocht je specifiek voor jouw paard hulp kunnen gebruiken, stuur dan even een mailtje naar info@purehorse.nl. We denken graag met je mee!
groetjes Jantine
Hi, is er al meer bekend over wat hooi stomen met voordroog hooi doet? Heeft het een gunstige invloed? Even los van het verminderen van stof en schimmels. Doet het bijvoorbeeld wat voor de drie belangrijkste negatieve punten in deze blog: ammoniak gehalte, gisttelling en melkzuurbacterien?
Hoi Vanessa,
Wat een super goede vraag! Ik weet het niet om eerlijk te zijn. Ik denk wel dat het invloed heeft op de pathogenen (in positieve zin voor het paard), maar of het ook iets doet met deze drie die je benoemd weet ik niet. Dat zou wel mooi zijn! Ik zal deze vraag meenemen in mijn aanstaande studie uurtjes, wellicht kan ik er een antwoord op vinden.
Groetjes Jantine
Hoe kijken jullie naar TopHay (droog – blijkbaar 90% DM – wel verpakt in plastic om het stofvrij te houden, vermoed ik). Ben benieuwd.
Ja dat is een lastige. Theoretisch gezien is het hooi, maar ik durf niet goed te zeggen wat het “afdichten” door het plastic te weeg brengt qua pathogenen of bacterie druk. Ik heb er een hekel aan, het liefste zou ik alles weten, maar ik moet je het antwoord verschuldigd blijven tot op heden. Sorry!
Met gezonde groetjes, Jantine