De wetenschap zit (gelukkig) niet stil. Niet alleen op gebied van technologie en onderzoek gericht op mensen maakt de wetenschap giga sprongen. Ook paardgerelateerde onderwerpen worden nader onderzocht.
Zo is de domesticatie van paarden een steeds beter onderzocht onderwerp. De rede hier voor is omdat paarden een enorme invloed hebben gehad op de evolutie van de mens. Doordat de mens het paard domesticeerde konden ze zich sneller en verder voortbewegen, zich krachtiger manifesteren in oorlog en hadden ze een effectievere manier van voedselvoorziening.
De domesticatie speelde een cruciale rol voor mensen om zowel taal als cultuur te verspreiden over een veel groter oppervlak. Door deze link is het voor wetenschappers heel interessant om precies uit te zoeken hoe het zit met de domesticatie. En dat is fijn voor ons paardenliefhebbers, want hoe beter wij begrijpen hoe de genen van paarden in elkaar zitten, hoe beter we de natuurlijke behoefte in kaart kunnen brengen.
Korte review van het meest recente onderzoek
In 2013 is er een onderzoek gestart wat keek naar hoe het DNA is geëvalueerd van moment van domesticatie tot op heden. Een onderzoeksgroep van de Kopenhagen Universiteit heeft zich toegelegd op dit onderwerp. Het doel was om uit te zoeken wat de domesticatie heeft veranderd aan de diersoort (tot in het DNA).
De (meeste) bestaande paardenrassen zijn gefokt door mensen en zijn daarom niet geschikt om het DNA van het oorspronkelijk wilde paard uit te destilleren. Daarom gebruiken ze fossiele paardenresten om te kijken of er verschil zit in het DNA in vergelijking met onze huidige paarden. Een van de huidige paarden waar ze zich op hebben gefocust was het Przewalski paard. Dit ras is lange tijd beschouwd als het enige, nog levende, ras wat zonder invloed van mensen zijn oorsprong heeft in het oerpaard (Equus Ferus). Deze studie laat echter zien, dat deze aanname niet meer kloppend is.
Waarom is de Przewalski geen oorspronkelijk wild paard?
Dat is echt een verrassende ontdekking! Immers zijn oeroude grottekeningen bijna identiek aan het uiterlijk van de nog steeds in leven zijnde Przewalski. Toch vertelt het DNA een aangepast verhaal. Lees mee hoe dat kan.
Vooropgesteld is dat paarden ongeveer 5500 duizend jaar geleden voor het eerst in Kazachstan gedomesticeerd werden. Er is bewijs gevonden van paardenmelk en paardenvlees bij opgraving van Botai nederzettingen. Dat wijst op dat ze de paarden in gevangenschap hielden. Ook markeringen op de tanden duiden op het gebruik van een bit.
Uit opgravingen hebben ze 20 Botai paarden verzameld om te onderzoeken. Daarnaast hebben ze een vergelijkbaar aantal paarden uit verschillende regio’s, uit de afgelopen 5000 jaar verzameld (waaronder Przewalski’s). Al deze paarden zijn onderzocht en hun DNA is vergeleken met elkaar. Hieruit ontstond er een stamboom.
De uitkomst was schokkend. Het bleek namelijk dat de Przewalski paarden uit dezelfde tak waren als de Botai paarden. Daarom kan je zeggen dat de Przewalski, ontsnapte Botai paarden zijn geweest. Met andere woorden, ook de genen van de Przewalski zijn onderhevig geweest aan menselijke invloed. Ze zijn een periode in de geschiedenis gedomesticeerd geweest. En dat betekend dat er over de hele wereld geen enkel “oorspronkelijk” wild paard meer over is.
Leuk weetje
Uit het DNA onderzoek van de Botai paarden bleek dat paarden stippen op de vacht hadden. Verondersteld word dat men deze er specifiek in fokte. De stippen hebben het niet overleeft in de Przewalski paarden, omdat natuurlijke selectie dit er uit heeft gehaald.
Andere verrassende ontdekkingen
Er zijn nog meer belangrijke vragen, oa “wie waren de voorouders van onze moderne paarden?” En “wie waren de mensen die verantwoordelijk waren voor het ontstaan van deze voorouders?” Hierop is op dit moment nog geen concreet antwoord. Wel is duidelijk geworden door het onderzoek dat ze niet afstammen van de Botai paarden (zoals vele onderzoekers lang dachten). Dat is op ze minst verrassend.
Er zijn 2 hypotheses ter verklaring:
Of de Botai heeft zoveel gefokt met andere wilde paarden dat de specifieke genen van de Botai paarden niet meer terug te vinden zijn. Met als gevolg dat het lijkt alsof er geen verwante meer zijn, ook al zijn ze er in feiten wel.
Of de Botai paarden hebben het niet overleeft in de tand des tijds en andere paarden, die elders in de wereld waren gedomesticeerd hebben het over genomen. Het vermoede bestaat namelijk dat er naast de Botai ook gedomesticeerde paarden ten oosten van het Oeral gebergte zijn geweest.
Een moeilijkheidsgraad om een van beide theorieën te bewijzen is dat er niet heel veel DNA monsters zijn van paarden van 4000 a 5000 jaar geleden. Toch zijn ze er wel mee bezig en ze gaan onder andere dieper kijken naar het DNA van mensen uit het zelfde tijdperk. Door de migratie van mensen (en ook een DNA stamboom te creëren) is het mogelijk om misschien meer stukjes van de puzzel te leggen.
In mei 2018 kwam National Geographic met een artikel wat het prille begin van het vervolg van bovenstaand onderzoek lijkt. Hieruit lijkt te blijken dat er nog een stam, de Yamnaya, ongeveer tegelijk tijdig bezig was met de domesticatie. De twee stammen hebben nauwelijks overeenkomsten in het DNA, dus er word van uit gegaan dat het twee op zichzelf staande ontwikkelingen zijn geweest. Met deze eerste voorzichtige aanname maakt het de tweede hypothese zoetjes aan steeds aannemelijker. Echter is nog niets zeker tot er weer een nieuw onderzoek word gepubliceerd.
Bronnen (interessant om te lezen als verdieping op bovenstaande blog)
Publicatie samenvatting van het onderzoek door Science op 22 april 2018 (Klik ook op de blauwe highlights in de tekst van dit stuk voor de officiële onderzoekssamenvattingen)
Artikel van de Independent over het onderzoek op 22 april 2018
Artikel van National Geographic 9 mei 2018