Ieder paard hoest wel eens. Het is dan moeilijk om te bepalen of het een onschuldig kuchje is of een serieuzer probleem. Vooral nu het najaar weer aanbreekt en de meeste paardeneigenaren massaal hun paard op stal zetten, krijgt de dierenarts het druk met meldingen over hoestende en benauwde paarden. Wat kun je hiertegen doen? Wat zijn die kwalen nou eigenlijk? Kan je luchtwegproblemen bij paarden ondersteunen met passende voeding en andere producten? Je leest het allemaal in deze blog!
De luchtwegen van het paard
Net als de mens heeft een paard zuurstof nodig om goed te kunnen functioneren. Het ademhalingsstelsel is een gecompliceerd en lang verhaal, maar om te kunnen begrijpen wat luchtwegproblemen doen met een paard, moet je dit eerst gelezen hebben.
Bij paarden begint de ademhaling in de neus. Een paard kan niet zoals mensen door zijn mond ademen. De lucht komt binnen via de neusholte die bedekt is met slijmvlies. Dit slijmvlies zorgt ervoor dat de binnengekomen lucht wordt gereinigd, bevochtigd en wordt verwarmd. Dat voorkomt irritatie en uitdroging van de gevoelige longen. Als de lucht de neusholte voorbij is, verplaatst het zich naar de keelholte. Hier beginnen tevens ook de slokdarm en de luchtpijp. Een druk verkeer van verschillende stoffen die door verschillende pijpjes worden vervoerd. Gelukkig heeft moeder natuur daar een handig klepjes systeem voor bedacht. Dit klepjes systeem voorkomt dat voedsel de luchtpijp in schiet en dat lucht naar de slokdarm gaat.
Lymfeklieren, uitstulpingen en bochten in dit drukke verkeer zorgen dat schimmels, bacteriën en virussen niet verder komen dan de neusholte. Na dit drukke kruispunt begint de luchtpijp die zich vertakt in hoofdbronchiën. Dit is het punt waar de longen beginnen. Ook dit gebied is weer bedekt met slijmvlies. De zuurstof moet natuurlijk ook naar het bloed worden vervoerd. Maar alleen in de longblaasjes die in de uiterste vertakkingen van de bronchiën zitten, vind gaswisseling plaats. De longblaasjes zijn net druiventrosjes die samen ongeveer een oppervlakte hebben van 1600 vierkante meter. Hier vindt er een spanningsverschil plaats tussen koolzuur en zuurstof. Als er verse lucht in de longen stroomt, is de zuurstofdruk in de longblaasjes hoog en de koolzuurdruk laag. In het bloed is op dat moment de zuurstofdruk laag en de koolzuurdruk hoog. Het paardenlichaam wil graag evenwicht en wisselt daarom gassen met elkaar uit. Door inspanning wordt de verse lucht in de cellen omgezet in koolzuur. Dit betekent dat de balans weer weg is en het paardenlichaam opnieuw behoefte heeft aan verse lucht. Het paard ademt daarom opnieuw in. Een continu proces tot een paard zijn laatste adem uitblaast.
Een paard van 600 kilo verbruikt in rust al zo’n 80 liter zuurstof per minuut en ademt in rust 8 tot 14 keer per minuut. Bij inspanning loopt dit wel op tot 1800 liter zuurstof per minuut en kan de ademhaling wel oplopen tot 130 keer per minuut. Het is dus van belang dat een paard op zijn luchtwegen kan rekenen. Ook zijn de rechter- en linkerlong verschillend. Bij een gezond paard is de linkerlong kleiner, omdat de ruimte gedeeld moet worden met het hart.
Mogelijke oorzaken
Er zijn verschillende oorzaken voor problemen aan de luchtwegen. Bijvoorbeeld dat in de zomer paarden vaak een allergische reactie geven op de pollen. Dit kan je vergelijken met hooikoorts bij mensen. Als een paard een pollenallergie heeft schudt hij veel. Het kan dan helpen om het paard een pollenmasker op te doen. Het masker houdt geen pollen tegen maar geeft een lichte druk op de neus wat veel paarden prettig vinden. Ook is dit masker toegestaan op wedstrijden.
In de herfst zien we vaak een combinatie van verstoorde darmflora en luchtwegproblemen zoals astma en bronchitis. Herfst is ook een beetje het jaargetijde dat iedereen ziek wordt en last krijgt van zijn of haar luchtwegen. Het is dus niet gek dat onze paarden dit ook hebben.
In de winter zien we meer verkoudheden en klachten die te maken hebben met het gevolg van minder geventileerde ruimtes in de stallen. Vaak zetten mensen hun paard in de winter op stal omdat ze bang zijn dat de paarden het koud krijgen of ziek worden. Maar in het wild gaan ze ook niet massaal op stal en deze paarden houden het prima uit. Paarden zijn buiten dieren en worden er niet veel beter op als ze in de winter in een stoffige stal worden gezet. Ze zijn er tenslotte op gebouwd om de kou tegen te gaan door een wintervacht aan te maken.
Wat zijn luchtweg problemen?
“Luchtwegproblemen” is een overkoepelend woord voor allemaal verschillende soorten aandoeningen die te maken hebben met het luchtwegstelsel. De een erger dan de ander. Over het algemeen hebben alle luchtwegproblemen te maken met irritaties. De luchtwegen van een paard kunnen geïrriteerd raken door stofdeeltjes en/of infecties. Hierdoor zullen kliercellen meer slijm produceren dan normaal. Als de trilhaarcellen dit overschot aan slijm met afvalstoffen moeten afvoeren, kan dit ervoor zorgen dat het paard begint te hoesten en/of last krijgt van neus uitvloeiing.
Je hebt natuurlijk verschillende soorten luchtweg problemen. Hieronder hebben we even op een rijtje gezet welke de meest bekende zijn en hoe je ze kan herkennen.
Astma, bronchitis en benauwdheid
Astma, bronchitis en benauwdheid zijn allergieën of overgevoeligheden voor een ongevaarlijke maar vervelende stof. De allergische reactie (astma) van de luchtwegen op schimmelsporen, schimmels en bacteriën in het stof heeft onder andere een verhoogde slijmproductie en benauwdheid tot gevolg. Bij bronchitis zijn de longen merendeels ontstoken waardoor er meer slijm wordt aangemaakt. Daarnaast trekken de spiervezels samen die normaal de longbuisjes openhouden. Ook dit zorgt voor benauwdheid als gevolg. Het paard gaat bij benauwdheid geforceerd in en uitademen waarbij je duidelijk de buik ziet bewegen. Ook hoor je bijgeluiden en worden de neusvleugels extra wijd.
Chronische luchtwegproblemen
Sommige paarden hebben zeer gevoelige longen. Dit is erfelijk aangelegd en zal dus ook nooit helemaal weggaan. De luchtwegen zijn snel overprikkeld en kunnen blijven geïrriteerd raken. In het ergste geval kunnen er ernstigere problemen ontstaan zoals beschadiging van de longblaasjes.
Longemfyseem, COPD en dampigheid
Zoals eerder verteld zuigen de longblaasjes zich vol met lucht op het moment dat het paard in ademt. De uitstroom gaat echter minder gemakkelijk door het slijm, spier vernauwing en littekenvorming die de longbuisjes blokkeren. Dit betekent dat er bij iedere ademhaling meer lucht binnen komt dan er uit gaat. De lucht kan nergens heen en wordt alsmaar in de longen opgeslagen. Zo raken de longblaasjes overvol en kunnen ze zelfs knappen. Doordat deze schade onherstelbaar is kan de long niet meer optimaal functioneren. Dit wordt ook wel longemfyseem genoemd.
Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is een verzamelnaam voor verschillende chronische aandoeningen waarbij elasticiteit van het longweefsel wordt afgenomen. Dampigheid bijvoorbeeld, is een vervelende aandoening waarbij op den duur de schade aan de longblaasjes onherstelbaar is. Het paard lijdt hier erg onder. De conditie verslechterd en het uithoudingsvermogen zal achteruitgaan. Door deze aandoening heeft het paard moeite met ademhalen en zal hij het sneller benauwd krijgen en schokkerig gaan ademhalen.
Nu we een beetje de aandoeningen op een rijtje hebben gezet, wordt het tijd voor de positieve kant. Hoe kunnen we een paard helpen met zulke vervelende kwalen? Er zijn wel degelijk producten die de luchtwegproblemen doen verbeteren. Helemaal weggaan is in de meeste gevallen niet erg vanzelfsprekend, sommige blijven chronische aandoeningen.
Wat te doen bij luchtwegproblemen?
Ieder probleem is anders en heeft een andere aanpak nodig. Het is verstandig om als eerst de dierenarts te raadplegen. Die kan uitsluiten of het levensbedreigend, chronisch of ernstig is. Je kan zelf natuurlijk ook een steentje bijdragen aan de gezondheid van je paard. Hier een aantal tips ter ondersteuning van de luchtwegen:
- Veel weidegang om stoffige staluren te verminderen
- Tocht voorkomen
- Een minder stoffige stalbodem (stro), door over te gaan op vlas of houtsnippers
- Een schone stal zonder scherpe ammoniak lucht
- Hooi vooraf bevochtigen zodat het minder stoffig is
Maar ook kan je de luchtwegen ondersteunen door middel van voeding en essentiële oliën. Een voorbeeld daarvan is de “Ademloos” van Terra Pura. Het Ademloos kruidenmengsel helpt het paard vrijer te ademen. De geselecteerde kruiden werken positief op de slijmvliezen en versterken ook het immuunsysteem. Alleen al aan de geur ruik je hoe heilzaam deze kruiden voor de luchtwegen zijn. Het in het mengsel aanwezige heemstblad en zoethoutwortel helpen keel en luchtwegen kalmeren. Ook fenegriek als immuun booster en verzachter van de slijmvliezen ontbreekt niet.
Als extra kun je ervoor kiezen om de essentiële olie “Breathe” van doTerra of de pepermuntolie van Pranarom te gebruiken. Breng enkele druppels aan op de borstkas of boven de neusvleugels. Nooit in de neusvleugels smeren!
De boven genoemde producten zijn verkrijgbaar in onze webshop.