Voor iedere paardenhouder en verzorger is het belangrijk om de basis van de spijsvertering te kennen. Hoe beter je deze kent, hoe beter je voor je paard kan zorgen. We weten allemaal wel dat een paard met name ruwvoer moet eten. Maar waarom eigenlijk? Daarvoor moeten we eerst de geschiedenis van de evolutie van het paard in.
Wat leert de geschiedenis ons?
De eerste paardachtige zijn al 60 miljoen jaar geleden ontstaan. Deze diertjes zijn in verloop van miljoenen jaren die daar op volgde langzaam geëvolueerd naar het paard wat wij nu kennen. Grofweg gezegd is circa 3,5 miljoen jaar geleden het paard ontstaan waar onze huidige paarden lijken.
Deze oer paarden leefde op moeilijk verteerbare grondstoffen. Dit is af te lezen aan hoe de spijsvertering is ingericht en hoe het gebit is vorm gegeven. Met moeilijk verteerbare grondstoffen bedoel ik de vele grassoorten die er waren. Maar ook verschillende soorten bladeren, struiken, andere planten soorten, knollen, bast en vruchten stonden op het basis dieet.
Pas ongeveer 10.000 jaar geleden is het paard voor het eerst van voedselbron naar nutsdier veranderd. En nog wat later is men het paard ook daadwerkelijk gaan berijden. Deze data zijn niet precies te noemen, omdat het niet is vastgelegd in schrift. Wat wel helder is, is dat de afgelopen millennia er nauwelijks iets veranderd is aan de spijsvertering of gebit van het paard.
Ontwikkeling van het dieet door invloed van de mens.
Door domesticatie is er wel wat veranderd aan de voedsel consumptie. Ten tijde dat het paard als werkpaard diende, begon men granen bij te voeren. Dit was omdat er weinig tijd was om voldoende ruwvoer te eten. Granen bevatten namelijk zetmeel en geven snel en veel energie.
Granen zijn de zaden van grassen, ze kunnen prima door het paard worden verteerd. Echter is het wel zo dat een paard maar tot een bepaalde hoeveelheid kan verwerken. Het graan moet namelijk enzymatisch worden verteerd en de alvleesklier maakt maar een beperkte hoeveelheid van de benodigde enzymen aan.
Vanuit deze ontwikkeling in de geschiedenis is het krachtvoer ontstaan wat we nu kennen. Helaas heeft menig krachtvoer niet meer de kwaliteit zoals vroeger. En is het voor sommige paarden ook niet meer noodzakelijk om kracht voer te eten. Maar daarover later meer.
De belangrijkste kennis over de spijsvertering.
Tanden: Voor de juiste maling van het voer dient het gebit in goede staat te zijn. Het is wijs om de tandarts minimaal 1 maal per jaar de tanden te laten bijwerken.
Maag: Een paard moet 16 uur per dag te kunnen kauwen op ruwvoer (hooi en/of gras). Krijgt een paard te weinig ruwvoer of staat hij langer dan 2 uur zonder, dan verzuurt de maag. Dat komt omdat de maag non-stop zuren aanmaakt. Word dit niet geneutraliseerd met speeksel en voeding, dan kan dit bijvoorbeeld maagzweren veroorzaken.
Dunne darm: Hier worden de koolhydraten, eiwitten en vetten afgebroken door enzymen. Wanneer niet alles in de dunne darm verteerd raakt, komt dit onverteerd in de blinde en dikke darm terecht. Dit verstoord de vertering in deze gebieden en vermoeilijkt de opname van voedingsstoffen.
Galblaas: Gal is een vloeistof die vetten afbreekt die via voeding in het lichaam terechtkomen, waardoor deze door de darm opgenomen kunnen worden. Bij een mens wordt gal opgeslagen in de galblaas en in de dunne darm geknepen als men eet. Een paard heeft geen galblaas! Het gal komt 24/7 direct de dunne darm in. Dit is met een rede. Paarden in het wild besteden minimaal 16 uur per dag aan eten. Het is voor het lijf dus niet nuttig om het gal tijdelijk op te slaan, want het moet het overgrote gedeelte van de dag beschikbaar zijn. Zodoende is de galblaas overbodig en heeft een paard deze dus ook niet. Een direct gevolg hiervan is dat het onverstandig is om grote hoeveelheden olie bij te voeren in een voerbeurt.
De blinde & dikke darm: Hier word voornamelijk het ruwvoer door middel van bacteriën verteerd. De voedselbrij gaat zeer traag door dit gedeelte van het stelsel heen. Op deze manier kan het lichaam uit arm en moeilijk verteerbaar voedsel toch veel voedingsstoffen onttrekken. Doordat de verschillende bacterie stammen de darm bevolken kan je nooit zomaar wisselen van voeding (ook ruwvoer niet). Elke stam heeft een functie en bij veranderingen moeten de stammen de tijd krijgen zich te verhouden tot de nieuwe voeding die binnenkomt.
Welke voeding past bij dit spijsverteringsstelsel?
Dat is voeding die dicht bij de aard van het paard staat. Dus in de basis met name producten die een paard in de natuur ook zou eten (zoveel mogelijk in hun onbewerkte vorm). Dat zijn vooral vele soorten grassen en kruiden. Maar ook zaden met schil, granen in kaf, boomschorsen en bladeren, vruchten en mineraal houdende grondstoffen passen in het dieet.
En welke voeding moet je zoveel mogelijk uit de weg gaan?
De industrie heeft een breed spectrum aan bewerkingen bedacht, zogenaamd om de “opname” van te verbeteren. Hierbij moet je denken aan gepofte tarwe, getoast lijnzaad, ontsloten maïsvlokken en ga zo maar door. Door deze bewerkingen verliezen de grondstoffen hun kracht en moeten er allerlei (meestal synthetische) vitamine en mineralen toegevoegd worden om nog tot een soort van voedzaam resultaat te komen.
Vaak zie je dat er veel gebruikt word gemaakt van restproducten, denk aan kortmeel pallets, soja schroot, tarwe gries, enzovoort. Een brok, biks, balancer of muesli wordt vol gestopt word met rest producten waar vervolgens weer een hoop synthetische vitamine en anorganische mineralen worden toegevoegd. Dit houd de het eindproduct wel betaalbaar, maar gezond is het niet.
En dan heb je nog te maken met de kwaliteit van de grondstoffen. Veel producten worden gemaakt van GMO grondstoffen of met pesticide bespoten gewassen. Dit is een directe belasting voor het lijf. Daarbij is het, naast dat het niets toevoegt, zelfs schadelijk op de langere termijn. Daarnaast worden deze gewassen vaak op uitgeputte landbouwgrond verbouwd. Dit heeft een direct effect op de hoeveelheid en soorten inhoudsstoffen die de plant in zich heeft. Die zijn sterk verminderd ten opzichte van bijvoorbeeld biologische gewassen.
Ook moet je kijken naar de samenstelling. In hoeveel producten zit er een groot aandeel mais? En ook suiker/melasse word vaak als bindmiddel of smaakmaker gebruikt. En wat dacht je van conserveringsmiddelen als E321 en E320, ook niet wenselijk in het paardenlijf.
Gefabriceerde toevoegingen.
Anorganische mineralen en synthetische vitamine worden veelvuldig toegevoegd. Het grote probleem hiervan is dat de spijsvertering van een paard relatief weinig kan met deze stoffen. Het passeert het lijf en word weer uitgescheden (zonde van het geld en energie) of het lijf ziet het als ballast stoffen.
De chemische structuur van synthetische voedingsstoffen verschilt vaak van de natuurlijke variant. De werking van dergelijke stoffen is daarom niet gelijk aan de werking die natuurlijke voedingsstoffen hebben. En soms is de opbouw en structuur wel gelijk, maar dan is er nog een obstakel te nemen. Een vitamine komt in een plant niet in zijn eentje voor, maar altijd als een soort familie. De hele familie is soms nodig om tot goede opname te komen.
Dit allemaal wetende, wat is dan wel gezond?
Kies voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. Ga voor onbewerkte grondstoffen van goede kwaliteit, in de juiste samenstelling en waar geen synthetische toevoegingen in zitten. Kwaliteit herken je aan de geur, kleur en smaak van een product. Maar ook de integriteit van de producent is belangrijk.
Ga voor een gezonde basis voeding!
Een geschikte basis, voor bijvoorbeeld een paard wat dagelijks een uurtje in de bak arbeid levert en verder voldoende kwalitatief ruwvoer eet is heel gemakkelijk samen te stellen.
Dagelijks een hand vol kruiden van de Iedere dag mix van Terra Pura. Aangevuld met een beetje muesli van Bio-Ron. Daarnaast hang je een Himalaya liksteen, een bakje met Keltisch zeezout en een bakje met Veendrenk op in zijn stal of paddock. Zo kan het paard zelf kiezen welke mineralen hij bij wilt vullen en heb je geen kans op overschotten.
En dat was het al! Simpel, super gezond en het bevat alle benodigde vitamine en mineralen van natuurlijke oorsprong. Hiermee houd je je paard gezond op de korte en langere termijn.
Heb je nog vragen?
Uiteraard zouden we nog veel uitgebreider kunnen ingaan op dit onderwerp. Er zijn ontzettend veel uitzonderingen of nuances over te vertellen. Maar dat gaat uiteraard niet allemaal passen in één blog. Mocht je daarom na aanleiding van deze blog nog vragen hebben, voel je vrij om deze te stellen. Je kan daarvoor e-mailen naar info@purehorse.nl maar ook op onze site staat een hoop extra informatie over gezonde voeding.
Bijpassende producten:
